Gaur egun, inoiz
baino emakume gehiago aurki ditzakegu komunikabideetan. Emakumeek albistegiak
aurkezten dituzte, atzerrira joaten dira albiste bila, beren iritzia
plazaratzen dute edozein gairen inguruan. Hortaz, hedabideetan berdintasuna
errealitate bat dela esan dezakegu? Galdera horri erantzuteko komenigarria da
gizartearen eta komunikabideen arteko harremana aztertzea. Alde batetik,
komunikabideak gizartearen ispilu zuzena direla hartu behar da kontuan, eta
aintzat hartuta egungo gizartean oraindik ere sexuen arteko estereotipoak eta
rolak guztiz finkatuta daudela, zentzuzkoa da pentsatzea komunikabideetan ere
beste horrenbeste gertatzen dela. Eta komunikabideak gizartearentzat balio
igorleak diren heinean, harreman hori gurpil zoro bilakatzen da. Beraz, zaila dirudi
planteatutako galderari baiezko erantzuna ematea. Euskal Herriko Bilgune
Feministako kide den Saioa Iraolak garbi dauka desberdintasun egoera hori
gizarteak sorturikoa dela: “Ez gara pareko errealitate batean bizi. Botere
harremanetan oinarritutako jendarte batean bizi gara; hierarkia batzuk daude,
bai balioetan, bai bizi eretan, eta guzti horrek gizarteko espazio
desberdinetan bere isla dauka, sozio-ekonomian bezala komunikabideetan”
Datuek garbi hitz
egiten dute. Erredakzioetan %66 gizonezkoak dira, eta emakumeak %33. Badago
aldea, baina lehendabiziko begiratuan ez dirudi horren handia. Alta, gora
begiratuta tarteak nabarmen handitzen dira: zuzendaritza postuetan soilik %23
dira emakumezkoak. Eta sakonago begiratuta, egoera beltzagoa da oraindik:
zuzendaritzan dabiltzan emakume gehienak hedabide espainoletako filialetan
daude, hau da, ez dira goi zuzendariak, organo zentraletik jasotzen dituzte aginduak,
gizonen zuzendaritzapean dauden organo zentraletatik. Saioa Iraolaren iritziz,
“kristalezko sabaia” bezala ezagutzen den fenomeno hori bi arrazoirengatik
ematen da komunikabideetan eta ,oro har, gizartean: “Bi faktore ikusten ditut eragiten dutenak. Batetik, oraindik
emakumeak gara zaintza lanetan nagusiki arduratzen garenak, orduan nolabait
enplegua eta familia bateragarriak izateko askoz ere zailtasun handiagoak
ditugu. Ikusten dudan beste faktorea da emakumeak dauden lekutan beti
exijentzia maila bat dagoela emakumeekiko gizonekiko ez dagoena”
Alabaina, gauza
ez da hor geratzen. Emakumeek erredakziotik goi karguetara iristeko trabak
dituzten hein berean dituzte oztopoak unibertsitatetik hedabideetara salto
egiteko. Horren erakusle da azkeneko hamarkadan Euskal Herriko Unibertsitateko
kazetaritza fakultatean lizentziatuen %67 emakumezkoak izan arren (eta nota
onenen %83 emakumeek lortu arren) ondoren komunikabideetan gizonezkoak jaun eta
jabe izatea.
Dena den, kontuan
hartzekoa da hedabidearen arabera emakumearen presentzia aldatu egiten dela.
Alde batetik, komunikabide publikoek pribatuen aldean berdintasunaren gaia
gehiago zaintzen dute, legeak baitio parekidetasunaren alde jardun behar direla
(nahiz eta askotan kontuan ez den hartzen). Horren inguruan Euskadi Irratiko kazetari
den Joxe Mari Apaolazak garbi dauka komunikabide publikoen eta pribatuen artean
desberdintasun nabari bat dagoela parekidetasunari dagokionez: “Komunikabide
pribatuetan urte askotako inertzi bat dago, eta askotan talde txiki bat da talde
osoaren kontrola daukana. Hauek ere zainduko dute emakumezkoen presentzia,
baina komunikabide publikoekin, alde horretatik, ez dago zer ikusirik”
Bestetik, Emakume
kazetarien egoera profesionala EAEko komunikabide nagusietan tesiaren
egilea den Diana Riverok dioen bezala, kontuan
hartzeko modukoa da irudiaz baliatzen diren hedabideetan eta berriagoak
direnetan emakumeek pisu handiagoa
dutela: “Prentsan emakume
gutxiago daude. Telebistan eta irratian, ordea,
emakume gehiago daude. Nik uste dut horrek irudiarekin lortura duela eta
baita telebista eta irratia hedabide berriagoak direla, beraz tradizio hain
matxistarik ez dute”
Hedabideen arteko
desberdintasunak desberdintasun, garbi dagoena da emakumeak bigarren plano
batean daudela. Baina, nola lor daiteke komunikabideetan benetako sexu
berdintasuna? Zein aurrerapauso eman daitezke? Emakunde-ko komunikazio
arduraduna den Karmele Jaioren iritziz, aurrerapauso
bat izango litzateke emakumeak aditu bezala agertzea. Gainera emakumea medioetan
estereotipoetatik libre azaltzea funtsezkotzat jotzen du.
Bere aldetik,
Euskal herriko Unibertsitatean kazetaritza irakaslea den Alazne Aiestaranek garbi
dauka egoerak hobera egin ahal izateko gizartea errotik aldatu behar dela: “Gizarte
osoaren mentalitate aldaketa behar da. Bai nagusien eta bai umeen zainketa
erdibana izatea.Bestela ezinezkoa da. Nik laguntzen ez badiot beste pertsonari
edo berak ez badit laguntzen niri ez dut denborarik izango hori kontziliatzeko”
